نام آوران یارسان ( دکتر صدیق صفی زاده بوره که ئی )
بهلول ماهی ( قسمت اول )
قطب العارفین و فخرالعاشقین عمروبن لهب ملقب به بهلول در قرن دوم هجری می زیسته و از بزرگان و اعاظم اهل حق به شمار می رود . بنا به کتاب سرانجام ، بهلول نخستین کسی است که بعد از اسلام طریقه و ایین یارسان را در اورامان پدیدآورد و باعده ای از یاران لرستانیش به بغداد رفت و به خدمت امام جعفر صادق (119- 185 هجری ) رسید و در خدمت وی اکتساب کمالات و حالات نمود و مدتی در بغداد ماندگار شد و پس از آن به اطراف قرماسین (کرمانشاه ) رفت و به گسترش ایین یارسان پرداخت و پیروان زیادی پیدا کرد و زندگی رابدینسان گذراند تا در سال 219 هجری در تنگه گول رخت از جهان بر بست . تنگه گول نام کوهی در دیه چشمه سفید که در شانزده کیلومتری اسلام آباد غرب می باشد .
قاضی نور الله شوشتری در مجالس المومنین می نویسد : عمروبن لهب ملقب به بهلول معاصر هارون الرشید (170 – 193 هجری )بوده و در خدمت امام کسب فیض کرده و به اشاره امام نیز خود را به دیوانگی زده و از اینرو گروهی او را دیوانه پنداشته اند . او را با نام بهلول کوفی نیز می شناسند زیرا مدتی در کوفه بسر برده و در اصل از کردان ماه الکوفه است . کاکاردایی که یکی از نویسندگان سده ی نهم هجری یارسان است در یادداشت خطی خود می نویسد : بهلول ماهی که در ماه الکوفه متولد شده و نشو و نما یافته ، از کردان ایرانی است و با چند تن از یارانش برای گسترش آیین یارسان به بغدادعزیمت کرده و در آنجا به خدمت امام جعفر صادق رسیده و سپس به اشاره ی امام خود را به دیوانگی زده و در پنهانی وخفا با یارانش راز و نیاز کرده و از خوشی ها و زیباییهای جهان دست کشیده و دیوانه و ژنده پوش راستی شده و ویرانه ای را به کاخ هارون الرشید نمی داده و با تیکه ی نان خشک می ساخته است .ازبهلول و یارانش سرودهایی درباره ی یارسان بجای مانده که در کتاب دوره ی بهلول و برخی کتب صوفیه نوشته شده . اینکه نامه ی سرانجام بهلول را بنام بهلول ماهی و مسقط الراس او را ماه الکوفه یاد کرده ، می رساند که بهلول از دودمان ماد بوده و قبیله ی ماد در آن زمان نیز وجود داشته است . از طرفی چون خراج شهر دینور را به کوفه داده اند ، لذا دینورهم به ماه الکوفه معروف شده که زادگاه بهلول است و این موضوع باعث شده که برخی از مورخین قدیم و معاصر اشتباها بهلول راکوفی یاد کنند ودر برخی کتب تاریخ هم بجای ماد کلمه ی ماه ذکرکرده – اند.
در دایره المعارف بطرس بستانی صفحه ی 644 جلد پنجم آمده است : بهلول مجنون کوفی از کردان ایرانی بوده و یکی از شاگردان امام جعفر صادق بشمار می رفته وبه سال 190هجری وفات یافته است و اشعاری از او بجای مانده است .
در کتاب المنجد فی الادب و العلوم ص 87 آمده است : بهلول مجنون کوفی که در زمان هارون الرشید می زیسته و او را نصیحت می کرده ، از عقلای مجانین به شمار می رود. گویند که خیزرانی داشت و سوار بر آن می شد و عصایی به دست می گرفت و راه می رفت تا به خدا برسد و از این رو او را نی سوار می گفتند و مرگ او را به سال 219 هجری ذکر کرده اند
yaresan
